باب الْعِلْمُ قَبْلَ الْقَوْلِ وَالْعَمَلِ      

لِقَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى ‏{‏فَاعْلَمْ أَنَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ‏}‏ فَبَدَأَ بِالْعِلْمِ، وَأَنَّ الْعُلَمَاءَ هُمْ وَرَثَةُ الأَنْبِيَاءِ ـ وَرَّثُوا الْعِلْمَ ـ مَنْ أَخَذَهُ أَخَذَ بِحَظٍّ وَافِرٍ، وَمَنْ سَلَكَ طَرِيقًا يَطْلُبُ بِهِ عِلْمًا سَهَّلَ اللَّهُ لَهُ طَرِيقًا إِلَى الْجَنَّةِ‏.‏ وَقَالَ جَلَّ ذِكْرُهُ ‏{‏إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ‏}‏ وَقَالَ ‏{‏وَمَا يَعْقِلُهَا إِلاَّ الْعَالِمُونَ‏}‏ ‏{‏وَقَالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ مَا كُنَّا فِي أَصْحَابِ السَّعِيرِ‏}‏‏.‏ وَقَالَ ‏{‏هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لاَ يَعْلَمُونَ‏}‏‏.‏ وَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ مَنْ يُرِدِ اللَّهُ بِهِ خَيْرًا يُفَقِّهْهُ فِي الدِّينِ، وَإِنَّمَا الْعِلْمُ بِالتَّعَلُّمِ ‏"‏‏.‏ وَقَالَ أَبُو ذَرٍّ لَوْ وَضَعْتُمُ الصَّمْصَامَةَ عَلَى هَذِهِ وَأَشَارَ إِلَى قَفَاهُ ـ ثُمَّ ظَنَنْتُ أَنِّي أُنْفِذُ كَلِمَةً سَمِعْتُهَا مِنَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَبْلَ أَنْ تُجِيزُوا عَلَىَّ لأَنْفَذْتُهَا‏.‏ وَقَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ ‏{‏كُونُوا رَبَّانِيِّينَ‏}‏ حُكَمَاءَ فُقَهَاءَ‏.‏ وَيُقَالُ الرَّبَّانِيُّ الَّذِي يُرَبِّي النَّاسَ بِصِغَارِ الْعِلْمِ قَبْلَ كِبَارِهِ‏.

            บทที่ว่าด้วยเรื่อง ความรู้มาก่อนคำพูดและการกระทำ

                ด้วยคำดำรัสของพระองค์อัลลอฮ์ ผู้สูงส่งว่า “พึงรู้เถิดว่าแท้จริงแล้ว ไม่มีพระเจ้าอื่นใดนอกจากอัลลอฮ์เท่านั้น” (ซูเราะห์มูฮัมหมัด อายะห์ที่ 19)  ดังนั้นจึงเริ่มต้นด้วยความรู้ และแท้จริงบรรดาผู้รู้นั้น พวกเขาคือทายาทของบรรดานบี พวกเขาทิ้งมรดกด้านความรู้เอาไว้,  ผู้ใดได้รับความรู้ เขาได้ลาภอันประเสริฐ และผู้ใดเดินทางแสวงหาความรู้ พระองค์อัลลอฮ์จะให้ทางสะดวกในการไปสวรรค์,

และพระองค์อัลลอฮ์ ผู้สูงส่งได้ตรัสว่า “แท้จริงผู้ที่เกรงกลัวอัลลอฮ์ในปวงบ่าวของพระองค์คือบรรดาผู้รู้” (ซูเราะห์ฟาฏิร อายะห์ที่ 28)  และพระองค์ตรัสอีกว่า “และไม่มีผู้ใดจะใคร่ครวญนอกจากผู้มีความรู้” ซูเราะห์ อัลอังกะบูต อายะห์ที่ 43) “และพวกเขากล่าวว่า หากพวกเราฟังและใช้สติปัญญาใครครวญ เราก็จะไม่ต้องเป็นชาวนรกเช่นนี้” (ซูเราะห์ อัลมุลก์ อายะห์ที่ 10) และพระองค์ตรัสอีกว่า “บรรดาผู้รู้กับบรรดาผู้ไม่รู้จะเท่าเทียมกันหรือ” (ซูเราะห์อัซซูมัร อายะห์ที่ 9)

และท่านนบี ศ็อลล็อลลอฮุอลัยฮิวะซัลลัม กล่าวว่า “ผู้ใดที่พระองค์อัลลอฮ์ประสงค์จะให้เขาได้รับความดี พระองค์จะให้เขาได้เข้าใจศาสนา” และแท้จริงความรู้เกิดขึ้นจากการศึกษา