เป็นยุคที่มีการจัดรวบรวมฮะดีษ แยกประเภท จัดหมวดหมู่ ทำความเข้าใจเป้าหมายของฮะดีษบทต่างๆ ระบุเหตุและที่มาของการเกิดฮะดีษ นำเอาฮะดีษที่มีเนื้อหาต่างกันมามาประสาน,จัดทำคู่มือค้นหาฮะดีษ อีกทั้งยังได้วางมาตรการจับคำที่ไม่ใช่ฮะดีษอีกด้วย นับได้ว่าเป็นยุคทองของแวดวงฮะดีษ ที่มีการเข้มงวด ตรวจสอบฮะดีษกันอย่างจริงจัง จึงทำให้เกิดตำรารวบรวมและตรวจสอบฮะดีษหลายชุดด้วยกันเช่น
1 ตำรารวบรวมฮะดีษจากศอเฮียะห์บุคคอรี และศอเฮียะห์มุสลิม โดยจัดหมวดหมู่อย่างเป็นระเบียบ นักวิชาการฮะดีษที่เป็นแกนนำในเรื่องนี้คือ ท่านอิมาแอล บุตรของอะห์หมัด เสียชีวิตในปีที่ 414 ฮิจเราะห์ศักราช, ท่านมูฮัมหมัด บิน นัศร์ เสียชีวิตในปีที่ 488 และท่านฮุเซน บุตรของ มัสอู๊ด เป็นต้น
2 ตำรารวบรวมฮะดีษที่ตรงกันจากบันทึกทั้ง 6 ได้แก่ ศอเฮียะห์บุคคอรี,ศอเฮียะห์มุสลิม, สุนันอบีดาวู๊ด, สุนันนะซาอีย์,สุนันอัตติรมีซีย์ และสุนันอิบนิมาญะห์
อนึ่ง การจัดลำดับบันทึกฮะดีษทั้งหกนี้ นักวิชาการมีทัศนแตกต่างกันอยู่บ้างเล็กน้อยคือ นักวิชาการบางท่านเช่น อิบนุตอเฮร และท่านอับดุลฆอนี อัลมุก็อดดาซีย์ ได้นับเอาบันทึก อัลมุวัตเฎาะอ์ ของอิหม่ามมาลิกเป็นลำดับที่หกแทนจากสุนันอิบนิมาญะห์ ในขณะที่ อิบนุอะซีร ได้นับเอา สุนันอัดดารีมีย์ เป็นลำดับที่หกแทน แต่นักวิชาการโดยส่วนใหญ่ยังคงให้น้ำหนักแก่ สุนันอิบนิมาญะห์ เป็นลำดับที่หก
3 ตำราที่รวบรวมฮะดีษเฉพาะเรื่อง เช่น
- ตำราฮะดีษที่เกี่ยวกับอะกีดะห์ ก็จะนำมาจากบันทึกต่างๆแล้วรวบรวมไว้เป็นชุดเดียวกัน เช่นหนังสือ อัตเตาฮีตของ อิบนุคุซัยมะห์ เป็นต้น
- ตำรารวบรวมฮะดีษในด้าน อะห์กาม (เฉพาะข้อบัญญัติ) เช่นหนังสือสุนัน หลากหลายชุด
- ตำราฮะดีษที่เกี่ยวกับ ความสมถะ เป็นการเฉพาะ เช่น หนังสือ อัสซุฮด์ ของท่านอิบนุมุบาร็อก เป็นต้น
- ตำราฮะดีษที่เกี่ยวกับจรรยา มารยาท ในการกิน,การดื่ม
- ตำราฮะดีษเฉพาะที่เกี่ยวกับการอธิบายอัลกุรอาน ประวัติศาสตร์, เช่นหนังสือของท่าน อิบนุมัรดเวียะฮ์ และของท่าน อิบนุญะรีร หรือของท่านอิหม่าม อัซซายูตีย์, อิบนุอิสหาก, และตำราที่เกี่ยวกับสงครามเช่น หนังสือ อัลมะฆอซีย์ ของท่าน มูซา บินอุกบะห์ หรือของท่าน อัลวากีดีย์ เป็นต้น
- ตำราฮะดีษเฉพาะด้านที่เกี่ยวกับบททดสอบ, การลงโทษ
- ตำราเฉพาะที่เกี่ยวกับ ชีวประวัติของผู้รายงาน , ภูมิลำเนา, ลำดับขั้นของผู้รายงานแต่ละรุ่น, กลุ่มผู้รายงานเฉพาะเหตุการณ์ และฯลฯ
นับเป็นความตื่นตัวในแวดวงของวิชาการฮะดีษอย่างจริงจัง นับตั้งแต่ปลายสมัยราชวงศ์อับบาซีย์ จนกระทั่งถึงปัจจุบัน ขอพระองค์อัลลออ์ได้ทรงโปรดเมตตาต่อผู้เสียสละในการปกป้องซุนนะห์ของท่านรอซูล ทุกยุคทุกสมัยด้วยเทอญ
สงวนลิขสิทธิ์โดย © อ.ฟารีด เฟ็นดี้ All Right Reserved.
