เราได้ทำความเข้าใจมาก่อนหน้านี้แล้วว่า ฮะดีษบทใดที่สืบถึงท่านนบีจะถูกเรียกว่า ฮะดีษมัรฟัวอ์, และฮะดีษบทใดที่สืบถึงแค่ระดับศอฮาบะห์จะถูกเรียกว่า ฮะดีษเมากูฟ
ในหัวข้อนี้เราจะได้กล่าวถึงฮะดีษมั๊กตัวอ์ مَقْطُوْعٌ ซึ่งหมายถึงฮะดีษที่สืบถึงแค่คนในระดับตาบีอีน คือคนที่ทันยุคศอฮาบะห์ แต่ไม่ทันได้พบหรือเห็นท่านนบี ศ็อลล็อลลอฮุอลัยฮิวะซัลลัม เช่นท่านมุญาฮิด ซึ่งเป็นลูกศิษย์ของศอฮาบะห์ที่ชื่อ อิบนิอับบาส หรือเช่นนักวิชาการในยุคตาบีอีนที่มีชื่อเสียงโด่งดังได้แก่ ท่านฮะซัน อัลบัศรีย์ เป็นต้น
นอกจากนี้แล้ว ฮะดีษมั๊กตัวอ์ยังรวมถึงคำพูดและการกระทำของคนระดับถัดมาจากยุคของตาบีอีนอีกด้วย เช่นคำพูดหรือการกระทำของคนระดับ ตาบีอีตตาบีอีน หมายถึงคนที่ทันยุคตาบีอีน แต่ไม่ทันได้พบกับศอฮาบะห์
ฮะดีษมั๊กตัวอ์จำแนกได้เป็นสองประเภทด้วยกันคือในด้านคำพูดและในด้านการกระทำ โดยให้พิจารณาว่า ฮะดีษบทใดสืบถึงคำพูดของตาบีอีนหรือตาบีอิตตาบีอีน จะถูกเรียกว่า ฮะดีษมั๊กตัวอ์เกาลีย์ แต่ถ้าหากสืบไปถึงการกระทำของตาบีอีนหรือตาบีอิตตาบีอีน จะถูกเรียกว่า ฮะดีษมั๊กตัวอ์เฟียะอ์ลีย์ ตัวอย่างเช่นการที่ตาบีอีน กล่าวว่า كنا نفعل แปลว่า พวกเราได้กระทำ อย่างนี้เป็นต้น ซึ่งถือเป็นการอ้างถึงคำพูดและการกระทำของตาบีอีนหรือตาบีอิตตาบีอีนเท่านั้น
แต่การที่คนระดับตาบีอีน กล่าวว่า كانوا يفعلون كذا แปลว่า พวกเขาได้กระทำกันเช่นนี้ ซึ่งมีนัยที่อาจจะหมายถึงบรรดาตาบีอีน หรืออาจจะหมายถึงบรรดาศอฮาบะห์ก็ได้ ประเด็นนี้ท่านอิหม่ามนะวาวีได้กล่าวไว้ในบทนำของการอธิบายฮะดีษศอเฮียะห์มุสลิมว่า “คำพูดเช่นนี้มิได้บ่งถึงการกระทำของบรรดาศอฮาบะห์ทั้งหมด หากแต่หมายถึงการกระทำของศอฮาบะห์บางท่านเท่านั้น จึงไม่สามารถนำมาอ้างเป็นหลักฐานได้”
ส่วนในกรณีที่คนระดับตาบีอีนซึ่งไม่ทันได้พบได้เห็นท่านนบี แต่กลับอ้างถึงคำพูดหรือการกระทำของท่านนบีโดยไม่กล่าวอ้างถึงคนระดับศอฮาบะห์เลย อย่างนี้ไม่ถูกเรียกว่าเป็นฮะดีษมั๊กตัวอ์ แต่จะเรียกว่า ฮะดีษมุรซัล مُرْسَل หมายถึงตาบีอีนอ้างถึงนบีโดยกระโดดข้ามคนระดับศอฮาบะห์ไป หรือบางทีก็เรียกว่า มุงก่อเตียะอ์ مُنْقَطِع หมายถึงฮะดีษที่สายรายงานตกผู้รายงานไประดับหนึ่ง ซึ่งเป็นอีกประเภทหนึ่งที่จะได้นำมาอธิบายในลำดับถัดไป อินชาอัลลอฮ์
สถานะของฮะดีษมั๊กตัวอ์
ฮะดีษบทใดที่ถูกเรียกว่าฮะดีษมั๊กตัวอ์นั้น เป็นเพียงการให้ชื่อในด้านการอ้างอิงถึงแหล่งที่มาเท่านั้น โดยยังไม่ได้พิจารณาถึงความถูกต้องของสายรายงาน,ตัวผู้รายงาน,หรือเนื้อหาของฮะดีษ ฉะนั้นฮะดีษมั๊กตัวอ์ที่ท่านพบอาจจะอยู่ในสถานะ ศอเฮียะห์,ฏออีฟ,หรือเมาดั๊วอ์ ก็เป็นได้
จะอย่างไรก็ตาม ถึงแม้ว่าจะตรวจสอบสถานะของฮะดีษมักตัวอ์แล้วพบว่าอยู่ในสถานะ ศอศอเฮียะห์ ก็มิอาจนำมาอ้างเป็นหลักฐานทางศาสนาได้ เพราะถือเป็นคำพูดและการกระทำของคน คนหนึ่งเท่านั้น
สงวนลิขสิทธิ์โดย © อ.ฟารีด เฟ็นดี้ All Right Reserved.
