มีนักศึกษาภาษาอาหรับหลายคนสอบถามมาทางเมล์บ่อยครั้ง ให้ผมช่วยอธิบายวิชามันติก หรือตรรกวิทยา ให้เข้าใจเพราะต้องทำข้อสอบ ซึ่งความจริงแล้วผมไม่ได้จบมาทางด้านปรัชญาโดยตรง แต่ก็เคยเรียนและผ่านวิชานี้มาบ้างเท่านั้น แต่เนื่องจากไม่มีเวลาว่างมากนักที่จะตอบคำถามและอธิบายเรื่องนี้ให้เป็นรายบุคคล แต่ก็รับปากว่าจะทำบทสรุปเรื่องนี้ให้แล้วนำลงเป็นบทความทางเวปไซต์ ซึ่งก็ไม่แน่ใจนักว่า จะมีเวลาอธิบายได้อย่างต่อเนื่องหรือไม่ บางที กว่าที่ผมจะอธิบายจนจบวิชา น้องๆที่สอบถามกันเข้ามาอาจจะจบกลับมาเป็นอาจารย์กันแล้วก็ได้ ( คุยไม่เครียดครับ..เรียนวิชานี้อย่าเครียด ) แต่ก็จะพยายาม อินชาอัลลออ์
ต้องยอมรับว่าวิชามันติกนี้เป็นหนึ่งในวิชาที่ต้องอาศัยการจดจำและความเข้าใจเป็นหลัก แต่นักศึกษาที่ไปจากประเทศไทยส่วนใหญ่ไม่ค่อยจะมีพื้นฐานด้านนี้เท่าไหร่นัก (รวมทั้งตัวผมเองในอดีตด้วย ) นอกจากบางสถาบันในเมืองไทยที่สอนตรรกในขั้นพื้นฐาน นอกจากนั้นก็ต้องขุดคุ้ยกันเอาเอง บางครั้งต้องค้นคว้าจากตำราที่เรียนกันตามมหาวิทยาลัยในประเทศไทย แต่บางคนอ่านตำราภาษาไทยแล้วผลปรากฏว่า ยิ่งอ่านก็ยิ่งงง เพราะมีปัญหาการเทียบเคียงทางภาษา ซึ่งการถ่ายภาษาอาหรับกับภาษาไทยจะไม่ลงตัวกันเสมอไป ฉะนั้นบางคนจึงเปลี่ยนชื่อวิชานี้เสียใหม่จาก มันติก เป็น งงเต็ก หรือมึนตึบ
ความจริงแล้ววิชามันติก หรือตรรกวิทยานี้เป็นศาสตร์ที่ถูกถ่ายทอดมาจากนักปรัชญากรีก ที่มีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักกันอย่างแพร่หลายเช่น เพลโต้, โซเครติส,อริสโตเติล, ซึ่งกล่าวกันว่าเป็นบิดาแห่งปรัชญาตะวันตกเลยทีเดียว
มันติกเป็นศาสตร์ของการจัดระเบียบความคิด และกระบวนการพิสูจน์หาเหตุผล เป็นที่นิยมศึกษากันทางกลุ่มตะวันตก จนเป็นที่กล่าวขานกันว่าใครจะเป็นปราชญ์ต้องมีความรู้เรื่องศาสตร์แห่งตรรกด้วย ซึ่งในยุคต้นนั้น ชาวตะวันตกได้ใช้ศาสตร์นี้เป็นหอกในการใส่ไคล้อัลอิสลาม และใช้เป็นเกราะในการสนทนาโต้ตอบกับนักวิชาการอิสลามอยู่เป็นเนืองๆ ซึ่งเป็นการยากแก่นักวิชาการมุสลิมที่จะอ้างอิงอัลกุรอานและอัลฮะดีษเป็นหลักฐานกับผู้ที่ไม่ศรัทธา ฉะนั้นจึงเป็นการโต้ตอบกันด้วยคารมและเหตุผลเป็นหลัก ด้วยเหตุนี้เองนักวิชาการมุสลิมเช่น อิบนุซีนา หรืออบูอาลี ( ค.ศ. 980 1037 ) จึงได้เรียนศาสตร์นี้แล้วถ่ายทอดเป็นภาษาอาหรับ และได้มีการศึกษากันอย่างเป็นล่ำเป็นสัน ทั้งนี้เพื่อใช้เป็นเกราะในการตอบโต้แนวคิดบิดเบือน และในการปกป้องอิสลาม
แต่ก็ใช่ว่าอิสลามจะไม่มีศาสตร์ของตรรกเสียเลยทีเดียว หากเราศึกษาวิชาฮาดีษก็จะพบว่าคำสอนของท่านรอซูลบางเรื่องก็ใช้วิธีการแห่งตรรกเช่นเดียวกัน (ขอย้ำคำว่าวิธีการไม่ใช่เอาตรรกเป็นหลักการ) ตัวอย่างเช่นคำของท่านนบีที่ว่า
สงวนลิขสิทธิ์โดย © อ.ฟารีด เฟ็นดี้ All Right Reserved.
